نقش مالیات بر ارزش افزوده در ساختار اقتصادی کشور

مالیات بر ارزش افزوده، مالیات غیر مستقیمی است که مصرف‌کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید کالا یا خدمات می‌پردازد و دریافت‌کننده (فروشنده) موظف است مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز کند. از آنجا که خود فروشنده نیز ضمن خرید اولیه چنین مالیاتی را پرداخته ولی مصرف‌کننده محسوب نمی‌شود، اینست که او حق دارد کل مالیات‌های ارزش افزوده پرداختی خود را از کل مالیات بر ارزش افزوده های دریافتی کسر کرده و مابه تفاوت را به دولت بپردازد. دولت‌ها مصارف ویژه‌ای را برای این مالیات درنظر گرفته‌اند. این مالیات از مهم‌ترین درآمدهای استانداری ها، شهرداری ها و دولت‌ محسوب می‌شود و معمولا به حساب خزانه دولت وارد و از آنجا طبق قانون و معمولا بنا بر نسبت جمعیت بین استان‌ها و شهرها پخش می‌شود.
مالیات بر ارزش افزوده به تمامی خدمات و کالاهایی تعلق می‌گیرد که در برابر پول در داخل کشور داد و ستد می‌شوند، مگر آنکه در قانون برای آن شرایط ویژه، از جمله تخفیف‌هایی در نظر گرفته باشند.
مالیات برارزش افزوده یک نظام مالیاتی جدید است که برای نخستین بار توسط کشور فرانسه و در سال 1948 اعمال شد. این نظام مالیاتی با وجود اینکه در آغاز مورد اقبال قرار نگرفت، اما به تدریج در کشورهای توسعه یافته و پس از آن در سایر کشورها گسترش یافت و هم اکنون به عنوان یکی از ارکان اصلاحات نظام مالیاتی در هر کشوری محسوب می شود.
در اکثر کشورها، اخذ مالیات یکی از مهمترین و با ثبات ترین منابع کسب درآمد برای دولت ها می باشد در بین انواع مالیات های موجود نیز یکی از بهترین روشهای اخذ مالیات، مالیات بر ارزش افزوده می باشدکه یکی از انواع مالیات های غیر مستقیم است و بعنوان یکی از روشهای جدید دریافت مالیات جایگاه ویژه ای در اقتصاد کشورها ایفا می کند. اجرای آن به نفع تولید کننده داخلی است و منافع دو گروه را به طور جدی به خطر می اندازد. در درجه اول کسانی که پشت پرده به و اسطه گری مشغولند وگروه دیگر ، قاچاقچیان هستند. ضرر این افراد بیشتر از این بابت است که بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، مسیر تهیه و توزیع کالاها شفاف می شود. قانون مالیات بر ارزش افزوده به ضرر کسانی است که از شفافیت بازار گریزانند و منافعشان در بهره برداری از شایعات و قاچاق است. بنابراین مالیات بر ارزش افزوده از اهمیت فراوانی در اقتصاد کشورها برخوردار است وبا اجرای این قانون، کسانی که بی جهت در مسیر تولید تا مصرف قرار گرفته اند شناسایی شده و به تدریج حذف می شوند.
اجرای این مالیات از اهمیت زیادی برخوردار است ولی از مشکلات موجود در اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده این است که بسیاری از فروشندگان فاکتورهای حقیقی فروششان را ارائه نمی دهند و خرده فروشان نیز به تبع آنها از ارائه صورت حساب های حقیقی خودداری می کنند. مالیات برارزش افزوده محاسنی مانند ساده سازی، بی طرفی و کارایی را داراست و بر سطح قیمت ها، رشد اقتصادی، تشویق سرمایه گذاری و … تاثیر قابل توجهی دارد. البته کسانی که عدم تعهد در برابر مصرف کنندگان را دارند با اجرای مالیات بر ارزش افزوده منافع آنها به شدت به خطر می افتد زیرا از عمده ترین مزیت مالیات بر ارزش افزوده شفاف سازی توسعه عدالت مالیاتی است.